KADA JE DOZVOLJENO SLAGATI?

Alejkumusselam.

Laganje je zabranjeno po Kitabu, Sunetu i idžmau učenjaka i nije dozvoljeno kod većine učenjaka osim u nuždi kao i svaka druga zabranjena stvar. S tim da je došla olakšica dozvole laganja u tri slučaja kao izuzetak iz opće zabrane.

Bilježi Muslim u svom Sahihu (4717) od Ummu Kulsum, radijallahu`anha, da je rekla: ,,Nisam čula (Allahovog Poslanika, sallallahu `alejhi ve sellem ) da je dao olakšicu u laganju od onog što pričaju ljudi osim u trome: ratu, izmirivanju ljudi i muža ženi i žene mužu”.

Kaže Imam Kadi da nema razilaženja medju učenjacima oko dozvole laganja u ova tri slučaja, međutim, razišli su se oko toga šta se podrazumijeva pod tim laganjem. (Serhu Sahihu Muslim,8/426.)

Što se tiče laganja muža ženi ili žene mužu, šta se podrazumijeva pod tim laganjem, imamo dva tumačenja kod ucenjaka.

Prvo tumačenje: ono na čemu je skupina učenjaka da se misli na sve vrste laži u kojim ima koristi onaj koji laže, ali pod dva šarta:

1- da to laganje ne nanosi štetu drugoj strani u imetku,

2- da to laganje ne bude vid prevare.

Kaže Ibn Hadžer: ”Učenjaci su složni da laganje muža ženi i žene mužu nije dozvoljeno u obavezama jednog prema drugom kao i uzimanju jednog od dorugog ono što mu ne pripada”. (prenosi njegove riječi Ševkani u Nejlul-evtar, 4/342.)

Drugo tumačenje: na čemu je džumhur (većina) učenjaka, tj. da laganje u osnovi nije dozvoljeno, a u slučajevima u kojima je prenešeno da je dozvoljeno lagati ne misli se na stvarno laganje, tj. govoriti o nečemu suprotno onome kako je u stvarnosti, nego da se misli na tvz. tevriju i mearid, tj. korišetenje dvosmislenosti i aluzije, a ne čisto i namjerno laganje.

Kao na primjer događaj iz sire kada su Poslanik, sallallahu `alejhi ve sellem, i Ebu Bekr, radijallahu `anhu, činili hidžru. Pored njih je naišao čovjek i pitao Ebu Bekra, radijallahu ’anhu, ko je ovaj čovjek, pokazujući na Poslanika, sallallahu ’alejhi ve sellem. A on mu odgovori: ”Upućivač (vodič), pokazuje mi put”. Čovjek je razumio da je on njegov vodič na putu, a drugo značenje ovih riječi je da je Poslanik, sallallahu ’alejhi ve sellem, onaj koji upućuje ljude na Pravi put, tj. Islam, a što je istina.

A od primjera laganja muža ženi i žene mužu po ovom mišljenju su: ispoljavanje ljubavi, davanje obećanja i ulijevanje nade za nešto u budućnosti sto nisu obavezni ispuniti, a sve to sa ciljem da se druga strana učini zadovoljnom i da se poboljšaju odnosi među njima. (Šerhu Ibn Bettal, 15/85-88; El-Munteka serhul muvettea’, 4/455.).

Neki učenjaci proširuju drugo tumačenje, te dodaju još da je dozvoljeno stvarno laganje u onome što izaziva, budi i povećava ljubav i zbližavanje među supružnicima. Na primjer, da muž kaže ženi: ti si mi najdraža žena, ili ti si kod mene na prvom mjestu i slično, iako u stvarnosti to nije istina.

Nema sumnje da je drugo tumačenje dozvoljenog laganja – na čemu je većina učenjaka – bliže istini i dalje od upadanja u sporne situacije i od navikavanja na laž. Ve billahi tevfik

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com