Koji je stav Ibn Hazma o muzici?

Prve generacije ovog ummeta imaju jednoglasan i jasan stav u vezi s tim: muzika je zabranjena. Prvi ko je dopustio slušanje i korištenje muzičkih instrumenata bio je veliki islamski pravnik Ebu Muhammed Ibn Hazm Endelusi (u. 456. h.g.), Allah mu se smilovao i uveo ga u džennetska prostranstva. Međutim, pored velikog ugleda koji uživa imam Ibn Hazm kod muslimana, neke hadise koji zabranjuju upotrebljavanje muzičkih instrumenata vjerodostojnim smatraju učenjaci koji su, kudikamo, bili učeniji u hadiskim znanostima od Ibn Hazma. Kao primjer možemo uzeti predanje koje je prenio Ebu Musa Ešari, a zabilježio imam Buharija u kojem stoji da je Poslanik, ﷺ, rekao: “Zaista će u mom ummetu biti ljudi koji će dopuštati nemoral, svilu, alkohol i muzičke instrumente…”

Naime, najveći eksperti hadiske nauke ovaj hadis okarakterizirali su vjerodostojnim, između ostalih, sljedeći: Buharija, Ibn Hibban, Nevevi, Ibn Salah, Ibn Tejmijje, Ibn Kesir, Ibnul-Kajjim, Ibn Hadžer; Ibn Hazm drži da je hadis slab. Obaveza svakog muslimana jeste upoznati Allahove, dželle šanuhu, granice, da zna šta mora, a šta ne smije činiti. Samo na taj način može primijeniti Poslanikovu, ﷺ, naredbu: “Zato se klonite svega što vam zabranim, a od onoga što vam naredim uradite onoliko koliko možete.” (Buharija i Muslim.) Iz hadisa se ima zaključiti da je činjenje naređenog djela uvjetovano mogućnošću, dok zabranjenu stvar treba ostaviti bezuvjetno, jer klonjenje zabranjenog lakše je od činjenja naređenog. Jedno od brojnih zala koje su muslimani preuzeli od nevjernika jeste upotrebljavanje muzičkih instrumenata i slušanje muzike, u to nema ni truna sumnje. Možemo vidjeti da mnogi muslimani klanjaju pet dnevnih namaza, ali slušaju muziku, razvratne šejtanske glasove i još razvratnije stihove u kojima se najčešće spominju žene, alkohol, nemoral itd.

U nešto manjem zlu jesu oni koji slušaju nekakve “ilahije uz pratnju muzike”; u islamu ne postoji nešto što se zove “islamska muzika”, kao što ne postoji islamska filozofija, islamska demokratija, islamska kamata i sl. – sve je to strogo zabranjeno jasnim kur’ansko-hadiskim tekstovima. Tuđa se tradicija i (ne)kultura ne može pakovati u “ambalažu islama”, želeći time pokazati da su i muslimani napredni, civilizirani, da idu ukorak s vremenom. Vjernik je ponosan i napredan s islamom, pred kojim padaju svi sistemi i uređenja koja nisu ustrojena po Allahovom, dželle šanuhu, zakonu. Allah se smilovao Omeru, radijallahu anhu, kada je, po vjerodostojnom Hakimovom predanju, kazao: “Mi smo narod koji je Allah uzvisio islamom; ako budemo tražili ponos gdje drugo a ne u islamu, ponizit će nas Allah.” Svemogući Allah zabranio je slušanje muzike rekavši: “Ima ljudi koji kupuju priče za razonodu (lehvel-hadis), da bi, ne znajući (koliki je to grijeh), s Allahovog puta odvraćali.” (Lukman, 6.)

Ebu Sahba El-Bikri pripovijedao je: “Na pitanje u vezi s ajetom, Ibn Mes’ud je odgovorio: ’Tako mi Onoga osim Kojeg drugog boga nema, to se odnosi na muziku.’” (Taberi, 21/74/21361, Hakim, 2/411, i Ibnul-Dževzi u djelu Et-Telbis, str. 206.  Imam Hakim, Zehebi i Ibnul-Kajjim predanje smatraju ispravnim. Zakletvu: “Tako mi Onoga osim Kojeg drugog boga nema…” Ibn Mes’ud ponovio je tri puta.) Ibn Mes’ud nesumnjivo je bio jedan od najučenijih ashaba, jedan od onih koji su najbolje poznavali komentar Kur’ana. Zar bi se ovaj plemeniti ashab zakleo Allahom, dželle šanuhu, da nije bio uvjeren u ono što govori! Seid b. Džubejr pripovijeda da je Ibn Abbas, radijallahu anhu, ajet tumačio na sljedeći način: “To se odnosi na muziku.” (Taberi, 21/74/21362, Bejheki, u djelima Šuabul-iman, 4/278/5097, i Es-Sunenul-kubra, 10/373/20987, s dobrim lancem prenosilaca.) Poznato je da je Ibn Abbas, radijallahu anhu, bio vrstan komentator Kur’ana, tim prije jer ga je Poslanik, ﷺ, jednom prilikom privio na svoje grudi i zamolio: “Moj Allahu, pouči ga mudrosti (sunnetu) i tumačenju Kur’ana!” (Buharija i Muslim.) Dakle, vidjeli smo na koji su način ovaj ajet protumačila dva najučenija ashaba koja su prisustvovala spuštanju Objave.

Od Ebu Zabijanovog oca prenosi se da je Džabir ovaj ajet tumačio ovako: “To se odnosi na muziku i slušanje muzike.” (Taberi, 21/75/21364.)

Ibn Omer govorio je: “Lehvul-hadis, to je muzika.” (Vidjeti: Tefsirul-Kurtubi, 14/92.)

Također i brojni tabiini smatraju da se navedeni ajet odnosi na muziku. Između ostalih, sljedeći: Mudžahid, Ikrime, Ata, Hasan Basri, Seid b. Džubejr, Mekhul, Amr b. Šuajb. (Vidjeti tefsir imama: Taberija, Ibn Ebu Hatima i Ibn Kesira u tumačenju šestog ajeta sure Lukman.) Šta kazati nakon ovih dokaza i navedenih mišljenja istaknutih učenjaka ovog ummeta, ashaba i tabiina. Je li se ispravno pozivati na iznimno mišljenje jednog pravnika, u isto vrijeme zapostavljajući jednoglasan stav ashaba, tabiina i generacije nakon njih? Molim Svemogućeg Allaha da nam omili islam i sačuva nas zla naših duša i strasti! Ko želi više detalja u vezi s pitanjem muzike, neka pogleda knjigu Stav Islama o brijanju brade, pušenju i muzici, str. 56-78, od Safeta Kuduzovića, u kojoj su izneseni jasni argumenti o zabranjenosti muzike i odgovor na neke sumnje na koje se pozivaju oni koji dopuštaju upotrebljavanje muzičkih instrumenata.

Odgovorio: Dr. Safet Kuduzović