Odgovor na ovo se vraća na pitanje da li je alkohol čist ili nečist, pa ako je nečist onda nije dozvoljeno da se koriste kreme koje u sebi sadrže alkohol i obrnuto ako je obrnuto.

Oko čistoće alkohola, svejedno bio on medicinski ili obični, učenjaci imaju podijeljeno mišljenje. Osnov u stvarima je da su čiste sve dok nam ne dođe validan šerijarski dokaz da je nešto nečisto. Oni koji dokazuju nečistoću alkohola time što je alkohol zabranjen to nije ispravno, jer nije sve što je zabranjeno nečisto. Takođe, dokazivanje nečistoće alkohola sa ajetom: “O vjernici, vino i kocka i strelice za gatanje su nečistoća, šejtanovo djelo; zato se toga klonite da biste postigli što želite” (El-Maide 90), je slabo jer se ovdje misli na nečistoću u prenesenom značenju zbog toga što su kocka i strelice za gatanje same po sebi čiste. Iako su na stavu da je alkohol nečist četiri mezheba ispravno je ono na čemu su Lejs ibn S'ad, Rebi'atu Er-R'ej, El-Muzeni (učenik Šafije), čejh Albani i Ibn ‘Usejmin, da je alkohol čist jer nema dokaza da je nečist.

Prema tome, dozvoljeno je da se koriste kreme koje u sebi sadrže alkohol, a Alah zna najbolje. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.
Što se tiče prehrambenih namirnica koje u sebi sadrže procenat alkohola, veoma je bitno napraviti razliku između dvije vrste ovakvih namirnica.
Prva vrsta prehrambenih namirnica koje u sebi sadrže procenat alkohola su one koje su nastale, napravljene ili se spreme tako da se u njih ne dodaje alkoholno piće u njegovom opojnom prirodnom tečnom stanju, svejedno koje vrste i doze bilo. To jest, procenat alkohola u tim namirnicama je nastao prirodnom fermentacijom ili vrenjem tokom nastajanja, pravljenja ili pripremanja te namirnice. A način utvrđivanja postojanja procenta alkohola u toj nekoj dotičnoj namirnici je ustvari hemijska analiza a ne saznanje da je toj namirnici dodat prirodni tečni alkohol koji opija u velikoj količini.
Druga vrsta prehrambenih namirnica koje u sebi sadrže procenat alkohola su one kojima je dodat prirodni tečni alkohol koji opija u velikim količinama poput etanola, vina, votke, rakije, ruma i tome slično. Primjer takvih namirnica su neke vrste čokolada, sladoleda i gaziranih pića.

Ono što je zajedničko za obje vrste namirnica koje u sebi sadrže procenat alkohola je da konzumiranje tih namirnica sa dozom alkohola koje imaju u sebi ne opijaju čovjeka. Ali se postavlja pitanje da li postoji razlika u dozvoli konzumiranja i jedne i druge vrste namirnica koje u sebi sadrže procenat alkohola.
Odgovor na ovo pitanje je sljedeći:

Prvu vrstu prehrambenih namirnica (gore spomenutu) je dozvoljeno koristiti jer se zabrana pijenja alkohola odnosi na alkoholna pića (u tečnom obliku) a ne na namirnice koje u sebi prirodno sadrže određeni procenat alkohola za koji mi znamo jedino na osnovu hemijske analize istih. Sa druge strane, vrlo je mnogo namirnica (poput kruha) pa čak i plodova (poput kore narandže) koji u sebi sadrže procenat alkohola, a što znači da bi zabrana konzumiranja istih, za koju nema dokaza u šerijatskim tekstovima, odvela u nelagodnost i veliku teškoću.

Drugu vrstu prehrambenih namirnica (tj. onih kojima je pridodat alkohol u svom prirodnom tečnom stanju) je zabranjeno koristiti bez obzira koliko mal procenat alkohola bio dodat u te namirnice. A dokaz da je zabranjeno jesti ovu vrstu namirnica je hadis koji se prenosi od Džabira, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Ono što opija u velikim količinama haram je u malim količinama”. Bilježe ga Ebu Davud, Tirmizi, Ibn Madže i Ahmed, a dobrim su ga ocijenili Tirmizi, Ibn Hibban i Ibn Hadžer a vjerodostojnim Albani i Šuajb Arnaut. Prema tome, hadis ukazuje na zabranu konzumiranja alkohola čak i u malim količinama ako taj isti alkohol opija u velikim količinama, a to je slučaj sa namirnicama kojima je pridodata određena manja količina opojnog alkohola.

A što se tiče kefira, on spada u prvu vrstu prehrambenih namirnica, tj. u one namirnice kojima nije pridodat opojni alkohol, te nema nikakve smetnje sa šerijatske strane da se on konzumira. A da je ovo tačno, odnosno da se prilikom pravljenja kefira njemu ne dodaje opojni tečni alkohol, na to ukazuju opisi nastanka kefira kao što je došlo na mnogim webstranicama. Kao na primjer na starnici wikipedija je došlo sljedeće (http://bs.wikipedia.org/wiki/Kefir): “Mliječni kefir nastaje tako što se u kravlje, ovčije ili kozje mlijeko stave grumenčići kefira, simbioze od bakterija mliječne kiseline, streptokoka, mikrokoka i gljivica i tako ostave jedan do dva dana. Pri tome se mlijeko fermentira. Optimalna temperatura je od 10 °C do 25 °C. Sadržaj alkohola može varirati od 0,2 do maksimalno 2 stepena. Masti i proteini odgovaraju sastavu mlijeka koje se koristi. Takav kremasti napitak ima kiselkast ukus”. Takođe, na drugoj stranici (http://argentumcompendium.org/Dodaciprehrani/Kefir/tabid/97/Default.aspx) pod naslovom “Kefir i mliječni proizvodi” je došlo sljedeće: “Sastav kefira dosta ovisi o mlijeku koje se koristi, međutim zanimljivo je da može imati i do 2% alkohola. Međutim u prosjeku kefir koji se ostavi da fermentira jedan dan što je i više no dovoljno nema niti 1% alkohola. Sama zrnca kefira za vrijeme fermentacije rastu i udvostruče se otprilike svaka dva tjedna”. Ve billahi tevfik

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.

Odgovor na ovo pitanje se vraća na pitanje propisa lovljenja sa živim životinjama kao mamcima.

Naime, dozvoljena je upotreba živih životinja kao mamaca i sredstva za lov ribe, poput glista, manjih ribica i slično. Ovo se opravdava time što je uopće dozvoljeno korištenje i upotreba životinja na bilo koji način ako je cilj njihove upotrebe šerijatski dozvoljen i opravdan.

Dokaz za ovo su ajeti koji ukazuju da sve što je stvoreno na ovom svijetu od životinja i biljaka da je to Uzvišeni Allah stvorio radi čovjeka da bi ih čovjek koristio, od njih uzimao pouku i da bi mu bile iskušenje kako će se ponašati prema njima, za razliku od samog čovjeka kojeg je Uzvišeni stvorio da bi mu ibadet činio.

Kaže Uzvišeni: “On je za vas sve što postoji na Zemlji stvorio…” (El-Bekare, 29).

Takođe u drugom ajetu: “I daje vam da se koristite onim što je na nebesima i onim što je na Zemlji, sve je od Njega…” (El-Džasije, 13).

A od stvari koje je Uzvišeni stvorio radi čovjeka i potčinio ih njemu je svakako korištenje životinja i njihova upotreba u svemu što čovjek od njih ima koristi pod šartom da ta upotreba nije oprečna šerijatskim principima.

Pa samim tim što ribolovci ne koriste te žive životinje radi igre, njihovog kažnjavanja ili kao ciljeve pri gađanju i slično, nego sa ciljem lovljenja ribe radi jela ili uzgoja tih vrsta, onda nema šerijatske smetnje i zapreke da se upotrebljavaju kao mamci za lov.

Iz ove dozvole se izuzimaju životinje za koje je došlo u šerijatskim tekostovima da ih je zabranjeno ubijati, poput korištenja žabe za ribolov. Jer je u vjerodostojnom hadisu prenešena zabrana ubijanja žaba.

Prema tome, nema smetnje da se gliste uzgajaju, koriste i prodaju kao mamci za ribolov. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.

Odgovor na ovo se vraća na pitanje da li je alkohol čist ili nečist, pa ako je nečist onda nije dozvoljeno da se usta ispiraju sa nečistoćom i obrnuto ako je obrnuto.

Oko čistoće alkohola, svejedno bio on medicinski ili obični, učenjaci imaju podijeljeno mišljenje.

Osnov u stvarima je da su čiste sve dok nam ne dođe validan dokaz da je nešto nečisto.

Oni koji dokazuju nečistoću alkohola time što je alkohol zabranjen to nije ispravno, jer nije sve što je zabranjeno nečisto.

Takođe, dokazivanje nečistoće alkohola sa ajetom: “O vjernici, vino i kocka i strelice za gatanje su nečistoća, šejtanovo djelo; zato se toga klonite da biste postigli što želite” (El-Maide 90), je slabo jer se ovdje misli na nečistoću u prenesenom značenju zbog toga što su kocka i strelice za gatanje same po sebi čiste.

Iako su na stavu da je alkohol nečist četiri mezheba ispravno je ono na čemu su Lejs ibn S'ad, Rebi'atu Er-R'ej, El-Muzeni (učenik Šeafije), šejh Albani i Ibn ‘Usejmin, da je alkohol čist jer nema dokaza da je nečist.

Znači, što se tiče čistoće alkohola nema smetnje da se koristi u vodici za ispiranje usta.

Međutim, ovo pitanje se takođe vraća se na pitanje zabrane pijenja alkohola oko čije zabrane nema razilaženja među učenjacima i što je općepoznato svakom muslimanu.

Ono što je sporno je to da ispiranje usta sa tekućinom koja u sebi sadrži alkohol vodi u mogućnost da se proguta nekoliko kapi te tekućine a to bi značilo da vidi u mogućnost da se popije malo alkohola. A došlo je u hadisu kojeg bilježe Ebu Davud, Tirmizi, Nesa'i, Ibn Madže, Ahmed i ostali koji se prenosi od osmorice ashaba u kojem Posalnik, sallallahu alejhi ve sellem, kaže: “Ono što opije u velikim količinama haram je i u malim”. Hadis ocjenjuju vjerodostojnim Ibn Hibban, Albani, Šuajb Arnaut i mnogi drugi. Prema tome, hadis zabranjuje pijenje alkohola i u veoma malim količinama.

Zato dolazimo do zaključka da je ispiranje usta sa tekućinom koja u sebi sadrži alkohol haram jer ono vodi u haram, tj. da se popije nekoliko kapi alkohola što je zabranjeno po tekstu gore spomenutog hadisa, a ono što vodi u haram je haram. Dokaz da je ovo zabranjeno je općeprihvaćeno fikhsko pravilo “seddu zera'ia”, tj. zatvaranje puteva koji vode u haram. Fiksko pravilo glasi: “sve ono što vodi u haram je haram”.

Jer ispiranje usta sa tom tekućinom vodi u mogućnost da se popije alkohol što je haram, a ono što vodi u haram je takođe haram.

Prema tome, nije dozvoljeno koristiti vodicu za ispiranje usta koja sadrži alkohol jer to vodi u haram, tj. pijenje nekoliko kapi alkohola. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.

Složni su učenjaci da životinje koje žive na kopnu ako uginu, tj. ne budu šerijatski zaklane, svejedno bile od onih koje je u osnovi dozvoljeno jesti ili od onih koje nije, da je njihovo meso haram jesti. Dokaz za to su riječi Uzvišenog: “Zabranjena vam je strvina, krv, meso svinje…” (El-Maide, 3).

A životinje koje žive i na kopnu i u vodi, poput kornjača, krokodila i slično, pošto one imaju poseban status učenjaci imaju podijeljeno mišljenje jer je nejasnoća oko toga da li se one pripisuju morskim životinjama i imaju njihov status ili se pripisuju kopnenim životinjama i potpadaju pod njihove propise, tj. da li se one šerijatski kolju ili ne.

Složni su učenjaci da morske životinje nije obaveza šerijatski klati nego se jedu kao uginule.

Oko uginulih morskih i riječnih životinja učenjaci imaju podijeljeno mišljenje shodno vrsti tih životinja.

Životinje koje borave u moru se mogu podijeliti na dvije vrste: ribe i sve ostale životinje.

Ribe

Što se tiče ribe one se takođe dijele na dvije vrste shodno načinu njihovog umiranja:

Prva vrsta – su uginule ribe koje se umrle tako što ih je neko izvadio iz vode. Nema razilaženja među učenjacima oko ove vrste uginulih riba da je njihovo meso dozvoljeno.

Druga vrsta – su uginule ribe koje same uginu i koje plutaju vodom bez da ih je neko izvadio iz vode. Oko ove vrste ribe, koja je umrla na ovakav način, postoji razilaženje među islamskim pravnicima o dozvoli jedenja njihovog mesa na dva mišljenja.

Prvo mišljenje da su te ribe dozvoljene na čemu je džumhur učenjaka a između ostalih tri mezheba, malikijski, šafijski i hanbelijski . Ovu dozvolu dokazuju sljedećim dokazima:

Prvo – riječima Uzvišenog: “Dozvoljava vam se morski ulov i njegova hrana” (El-Maide, 96), a prenosi se od Ibn Abbasa i grupe ashaba, radijallahu anhum, da su rekli: Ulov je ono što vi ulovite a njegova hrana je ono što more samo izbaci.

Drugo – opće značenje hadisa koji govori o moru a koji glasi: “Njegova voda je čista i čisteća i halal su njegove uginule životinje”. Bilježe ga Ebu Davud, Tirmizi, Nesai i Ibn Madže a vjerodostojnim ga ocjenjuju Tirmizi, Ibn Huzejme, Albani i ostali.

Treće – dugi hadis od Džabira, radijallahu anhu, mutefekun alejhi (bilježe ga Buharija i Muslim) u kojem je došlo da je more izbacilo velikog kita na kojeg je naišla muslimanska izvidnica koju je predvodio Ebu Ubejde Džerrah, radijallahu anhu, pa su oni jeli njegovo meso i ponijeli sa sobom. Pa kada su se vratili Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, pitali su ga o tome, a on ih je podržao u njihovom postupku rekavši im: “To je rizk kojeg vam je Allah izbacio iz mora, imate li nešto od njegovog mesa pa da i nas nahranite”. Kaže imam Nevevi: “U ovom hadisu je dokaz dozvole jedenja svih uginulih morskih životinja, svejedno da li su umrle same od sebe ili prilikom lova” (Šerh Muslim 13/84).

Drugo mišljenje je pokuđenost jedenja uginulih riba koje plutaju po vodi. Ovo je stav hanefijskog mezheba i mišljenja Hasana El-Basrija, Tavusa i Ibn Sirina.

Oni svoj stav dokazuju sa dva dokaza:

Prvi – općim značenjem riječi Uzvišenog: “Zabranjena vam je strvina, krv, meso svinje…” (El-Maide, 3), a uginula životinja koja pluta po vodi ne izlazi iz značenja uginule životinje i strvine. Ovome se može prigovoriti da dokazi Kur'ana i Sunneta jasno upućuju da se iz zabrane strvine izuzima uginula riba i uginule životinje u vodi.

Drugi dokaz – hadis kojeg bilježi Ebu Davud od Džabira, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Ono što izbaci more ili što ostane nakon povlačenja vode to jedite, a ono što umre u moru i pluta po njemu to nemojte jesti”. Pa kažu da ovaj hadis jasno ukazuje na zabranu jedenja uginule ribe koja pluta po vodi. Hadis je slab što navode skoro svi učenjaci hadisa, zato kaže imam Nevevi da su učenjaci hadisa složni da je ovaj hadis slab.

Nakon izloženih mišljenja i argumenata sa kojima se podupiru ovi stavovi, nema sumnje da je stav džumhura, tj. da su sve uginule ribe u vodi svejedno na koji način uginule dozvoljene, odabrano mišljenje.

Morske životinje mimo riba

A oko ostalih životinja koje žive u vodi mimo riba učenjaci, takođe imaju podijeljeno mišljenje na dva stava:

Prvo mišljenje je dozvola svih vrsta morskih životinja izuzev nekih vrsta, poput morskog psa i slično oko kojih zastupnici ovog stava imaju podijeljeno mišljenje, neki ih zabranjuju a neki dozvoljavaju. Svoj stav dokazuju sljedećim dokazima koji su skoro potpuno isti kao u prethodnoj mes'eli:

Prvi – riječima Uzvišenog: “Dozvoljava vam se morski ulov i njegova hrana” (El-Maide, 96), a kaže Ibn Abbas, radijallahu anhuma, da je “njegova hrana” ono što ugine u moru. Što znači da su sve morske životinje koje uginu u moru dozvoljene za jesti.

Drugi – opće značenje hadisa koji govori o moru a koji glasi: “Njegova voda je čista i čisteća i halal su njegove uginule životinje”. Bilježe ga Ebu Davud, Tirmizi, Nesai i Ibn Madže a vjerodostojnim ga ocjenjuju Tirmizi, Ibn Huzejme, Albani i ostali. A nije nam došlo u drugim šerijatskim tekstovima da se nešto izuzima iz ove opće dozvole.

Treći – dugi hadis od Džabira, radijallahu anhu, mutefekun alejhi (bilježe ga Buharija i Muslim) u kojem je došlo da je more izbacilo velikog kita na kojeg je naišla muslimanska izvidnica koju je predvodio Ebu Ubejde Džerrah, radijallahu anhu, pa su oni jeli njegovo meso i ponijeli sa sobom. Pa kada su se vratili Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, pitali su ga o tome, a on ih je podržao u njihovom postupku rekavši im: “To je rizk kojeg vam je Allah izbacio iz mora, imate li nešto od njegovog mesa pa da i nas nahranite”. Kaže imam Nevevi: “U ovom hadisu je dokaz dozvole jedenja svih uginulih morskih životinja, svejedno da li su umrle same od sebe ili prilikom lova” (Šerh Muslim 13/84).

Četvrti – riječi Ebu Bekra, radijallahu anhu, koje bilježi Darekutni i Bejheki: “Svaka životinja koja umre u moru Allah, dželle še'nuhu, vam je šerijatski zaklao”.

Drugo mišljenje je da su dozvoljene samo uginule ribe mimo drugih morskih životinja. Na ovom stavu je hanefijski mezheb i ovo je jedan od dva mišljenja Šafije. Oni svoj stav dokazuju sljedećim dokazima:

Prvi – općim značenjem riječi Uzvišenog: “Zabranjena vam je strvina, krv, meso svinje…” (El-Maide, 3), a od ove opće zabrane jedenje strvine, tj. uginulih životinja Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je izuzeo ribu.

Naime, prenosi Ibn Omer, radijallahu anhuma, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Dozvoljene su nam dvije vrste strvina i dvije vrste krvi, a što se tiče strvina to su skakavci i kit, a što se tiče krvi to su slezena i jetra (tj. krv koja ostane u njima)”. Hadis bilježe Ahmed i Ibn Madže. Međutim, ovakvom dokazivanju se može prigovoriti sa dvije strane:

Prvo – što je iz opće zabrane jedenja strvine izuzeto sve ono što ugine u moru bilo to riba ili neka druga životinja kao što je došlo u hadisu “Njegova voda je čista i čisteća i halal su njegove uginule životinje”,

drugo – što je hadis od Ibn Omera, radijallahu anhuma, koji navode slab jer je u njegovom senedu Abdurrahman ibn Zejd a njegovi hadisi su ostavljeni. Ovaj hadis slabim su ocijenili imam Ahmed, Bejheki, Ibn Hadžer i mnogi drugi. Istina je da postoji drugi rivajet istog hadisa kojeg bilježi Darekutni s tim da je on mevkuf, tj. da su to riječi Ibn Omera, radijallahu anhu, a ne riječi Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem.

Drugi – riječi Uzvišenog: “Koji će im lijepa jela dozvoliti, a ružna im zabraniti” (El-E'araf, 157). Pa kažu da su morske životinje mimo ribe ružne i ogavne od kojih se  zdrava ljudska priroda gnuša, a sve što je ružno i ogavno je zabranjeno. Ovome se može prigovoriti da se ne može reći za sve životinje koje žive u moru mimo ribe da su ružne i ogavne a da za takvo nešto nema dokaza.

Treći – hadis koji se prenosi od Abdurrahmana ibn Osmana u kojem je došlo da je ljekar pitao Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, o žabi da od nje pravi lijek, pa je zabranio da se ona ubija. Hadis bilježe Ebu Davud, Nesai i Ahmed, a vjerodostojnim ga ocjenjuju Albani i Šuajb Arnaut. Kažu da je sa ovim hadisom zabranjena jedna od vodenih životinja koja nije riba. Na ovo se može prigovoriti da je dokazivanje zabrane morskih životinja mimo ribe ovim dokazom neprihvatljivo. Prvo, što sama žaba nije čista vodena životinja nego na boravi i na kopnu i u vodi a kod hanefija je vodena životinja ona koja se rodi u vodi i živi u njoj. Drugo, da najviše što se može dokazivati ovim hadisom je zabrana ubijanja žabe.

Odabrano mišljenje je stav džumhura, tj. dozvola svih morskih životinja pa čak i morskog psa, zbog snage argumenata sa kojima dokazuju svoj stav, a Allah zna najbolje. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com