DA LI JE VADŽIB DONOŠENJE SALAVATA NA POSLANIKA sallallahu alejhi ve sellem?

Kaže Uzvišeni: “Zaista Allah i Njegovi meleci čine salavat na Vjerovjesnika. O vjernici činite salavat i selam na njega.” (El-Ahzab, 56)

Oko značenja činjenja salavata od strane Allaha i meleka, Ibn Kesir navodi tri tumačenja:
Prvo- Salavat od Allaha je hvaljenje Poslanika pred odabranim melecima, a salavat meleka je dova. (Prenosi se od tabina Ebu el-Alije)
Drugo- Da je salavat i od Allaha i od meleka blagosijanje, bereket. (Prenosi se od Ibn Abbasa, radijallahu anhuma)
Treće- Da je salavat Allaha rahmet a salavat meleka istigfar. (Prenosi se od Sufjana e
Sevrija i drugih učenjaka)

Salavat od vjernika znači dova Poslaniku za rahmet a selam od vjernika je pozdrav po jednom mišljenju a po drugom da znači naredba od Allaha da mu budemo predani i pokorni.
Kaže Ibn Kesir da u ovom ajetu, Allah obavještava svoje robove o visokom stepenu njegovog roba i vjerovjesnika Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem, tako da na njega donose salavat i Allah i meleci na nebesima.
Zatim Uzvišeni naređuje stanovnicima zemlje da donose salavat i selam na njega kako bi se spojilo hvaljenje Poslanika i kod stanovnika nebesa i kod stanovnika zemlje.
Prenosi se u hadisima i predajama ashaba koji dostižu stepen mutevatira vrijednost donošenja salavata na Vjerovjesnika uopćeno, a također, došla je u vjerodostojnim hadisima propisanost donošenja salavata u određenim, posebnim situacijama. Bilježi Muslim u svome Sahihu od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao:
“Ko donese jedan salavat na mene, Allah će donijeti deset salavata na njega.” U rivajetu od Ebu Talhe u Musnedu imama Ahmeda ima dodatak: “Ko donese na mene jedan salavat, Allah na njega donese deset salavata, umanji mu deset grijeha i poveća mu deset deredža.” (Vjerodostojan)
Bilježe Tirmizi i Ahmed od Husejna, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Škrt je onaj pred kime budem spomenut a ne donese salavat na mene.” (Vjerodostojan)
A od posebnih situacija kada je propisano donositi salavat, u vjerodostojnim hadisima, su sljedeća stanja:
Na tešehudu u namazu (po džumhuru učenjaka je sunnet a po imamu Šafiji vadžib, prilikom spomena Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, nakon ezana, na dženazi namazu, u stanju brige i posebnih potreba, na vjerskim skupovima, druženjima i prilikom dovljenja. Prenosi se od nekih ashaba da bi završavali kunut dovu salavatom.
A u hadisima u kojima ima slabosti, došlo je da je propisano donositi salavat petkom (po mnogim učenjacima ovi hadisi se dižu na stepen prihvatljivom na osnovu više rivajeta), pri ulasku u mesdžid i prilikom izlaska iz mesdžida, prilikom posjete kabura Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem.
Dok, u jako slabom hadisu kog bilježe Taberani i Ibn Huzejme, došlo je da je mustehab donijeti salavat kada zvoni u uhu.
Po nekim islamskim pravnicima mustehab je učiti salavat prilikom klanja životinje a vadžib hatibu na hutbi, za što nema konkretnog dokaza.

Oko propisa donošenja salavata ima veliko razilaženje među učenjacima (tefsir Ibn Kesira, Kurtubija i tefsir Siddika Hasana Hana, fethul-bejan).
Prvo mišljenje- da je mustehab, navodi Ibn Džerir Taberi sa tvrdnjom da je idžma učenjaka na tome, a zatim kaže, da se to vjerovatno misli nakon što jednom izgovoriš, da je onda mustehab, jer je vadžib jednom da se donese poput izgovaranja šehadeta, a više od toga je mustehab, od suneta islama i obilježja muslimana
Drugo mišljenje- da je vadžib uopćeno bez osvrtanja na njegovo ponavljanje i broj. Kadi Ijad navodi da je idžma učenjaka na tome
Treće mišljenje- da je vadžib samo na zadnjem tešehudu u namazu
Četvto mišljenje- da je vadžib jednom u životu a mimo toga je mustehab
Peto mišljenje- da je vadžib kad god se spomene ime Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem
Šesto mišljenje- da je vadžib jednom na jednom sijelu (skupu)
Sedmo mišljenje- da je vadžib van namaza
Osmo mišljenje- da je vadžib donošenje mnogo salavata bez određenih situacija i broja.

Oni koji dokazuju da je vadžib, argument im je ajet u kom je došla naredba a naredba ukazuje da je nešto vadžib. Također dokazuju hadisom koji se prenosi od nekoliko ashaba, tačnije Ebu Hurejre, Enesa, Malika ibn Huvejrisa i Ka'ba ibn Udžreta, radijallahu anhum, a svi ovi rivajeti su slabi osim rivajeta Džabera Ibn Semure kod Taberanija u kojem je došlo da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem rekao, da mu je došao Džibril i rekao: ” ….u čijem prisustvu budeš spomenut a ne donese salavat na tebe, pa umre i uđe vatru, neka ga Allah udalji (od sebe), reci ‘amin’.” Pa sam rekao ‘amin’. Međutim, dokazivanje sa ovim hadisom je upitno jer je u njemu došlo i dovljenje protiv onog ko doživi ramazan i prođe ramazan a ne bude mu oprošteno, a to nije vadžib.

Odabrano mišljenje je četvrto mišljenje, to jest da je najmanje jednom u životu vadžib donijeti salavat a mimo toga je mustehab, a Allah zna najbolje. To je otprilike ono što navodi Ibn Džerir Taberi, tumačeći prvo mišljenje. Nema konkretnih i direktnih dokaza koji ukazuju da je vadžib donositi salavat u spomenutim stanjima i situacijama koje su navedene.

Ve billahi tevfik

Dr. Zijad Ljakić
Preuzeto sa njegove zvanične Facebook stranice:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=391172505706792&id=100044421369912