Kakav je šerijatski stav o raznim igrama i takmičenjima

Priredio: Emir Demir.
U jezičkoj terminologiji pod takmičenjima se podrazumijeva prednjačenje i prestizanje. U šerijatskoj terminologiji odnose se na ugovor o natjecanju između dvije osobe ili dva tima u naučnom, vojnom ili sportskom domenu, radi spoznaje onoga ko prednjači u odnosu na onoga ko zaostaje.Takmičenja se u islamu dijele na tri vrste:

1. Utemeljena (šerijatom propisana) takmičenja. Ova takmičenja su dozvoljena i propisana Poslanikovim, sallallahu alejhi ve sellem, hadisima, kao što se navodi u hadisu od Ebu Hurejre, radijallahu anhu: ”Nema takmičenja osim u papcima, strijelama i kopitama” (deve, strijele i konji).

Dozvoljenost uzimanja naknade (nagrade) iz ove vrste takmičenja:
Kada je o ovome riječ, postoji više situacija:
a) Da naknada bude data od halife, što je dozvoljeno po konsenzusu učenjaka. Od Ibn Omera prenosi se da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, dao da se takmiče dvojica na konjima i pobjedniku je dao nagradu. (Ahmed, El-Bejheki i dr.)
b) Da naknada dolazi od obojice takmičara. Oko ovoga postoji razilaženje.
-Veliki dio učenjaka dozvolio je ovakva takmičenja pod uvjetom postojanja (muhallila), tj. treće osoba koja ulazi u natjecanje takmičarima, koja može i da dobije i da izgubi, npr. obje strane su platile po 100 KM, ali da bi takmičenje bilo ispravno, ulazi treći koji ništa ne plaća. Pa ako taj treći pobijedi, uzima naknadu, a ako ne, ništa ne plaća. Njegovo ime je muhallil (formalni takmičar čije prisustvo šerijatski dozvoljava ovakav vid takmičenja). Dokaz je: ”Ko uvrsti trećeg konja među dva konja koja se utrku, bivajući potpuno siguran da će pobijediti, onda je to kocka, a ako nije sasvim siguran, onda nije kocka.” Međutim, ovaj hadis je slab.
– Predaja od imama Ahmeda, Ibn Tejmijje i Ibn El-Kajjima, da muhallil nije uvjet i da je dozvoljeno da se takmiče dvojica, pa kada jedan pobijedi, nosi sav ulog. Ovo mišljenje je odabrano.
c) Da naknada dolazi od neke osobe koja ne učestvuje u igri. Prioritetno u odnosu na prethodna mišljenja ovakav postupak mora biti dozvoljen.
d) Da samo jedan takmičar daje naknadu. Također, nema smetnje jer je prioritetno (analogijom) dozvoljeno u odnosu da naknada bude data od dvojice.
Zaključak: Dozvoljeno je uzeti naknadu apsolutno, makar to bilo u smislu klađenja i kocke, jer šerijat je u pogledu ovoga dao olakšicu.
2.Zabranjena takmičenja
Svako takmičenje koje nanosi štetu vjeri, ostavljanjem obaveznog ili činjenjem zabranjenog, ili nanosi štetu u materijalnom smislu, kao što su tijelo, imeci i čast, zabranjeno je šerijatom.
a) Utrka automobilima, čije su štetne posljedice općepoznate.
b) Boks, jer nanosi štete tijelu.
c) Igre i takmičenja iz kojih se rađa netrpeljivost, pristrasnost i partijašenje. Ukoliko je nogomet povod netrpeljivosti i cjepkanja muslimana, onda je zabranjen. Ukoliko nema ovih zapreka, onda je nogomet dozvoljen.
d) Takmičenja u kojima se traži otkrivanje stidnih mjesta.
e) Takmičenja u kojima se za cilj uzimaju određene slike.
f) Takmičenja u kojima se zlostavljaju životinje itd.
Propis o uzimanju naknade iz ove vrste takmičenja: Apsolutno je zabranjeno uzimati naknadu, svejedno dolazila naknada s jedne, obje strane, ili od trećeg lica…

3. Dozvoljena takmičenja – svako takmičenje iz kojeg proizilazi korist, a sa sobom ne nosi štetu.
a) takmičenje u trčanju,
b) plivanju,
c) na biciklima,
d) podizanju tegova,
e) hrvanju,
f) nogomet u kojem nema šerijatskih zapreka,
g) igre koje koriste djeca. U osnovi su dozvoljene ukoliko sa sobom nose korist, a nema štete.

Regulatori dozvoljenosti:
I. da nema štete u smislu ostavljanja dozvoljenog ili činjenja zabranjenog;
II. da nema štete u materijalnom smislu: imeci, časti i tijela;
III. da onaj koji je obavezan šerijatskim propisima (mukellef) ne bude pretjerano sklon ovim igrama, jer je maloljetnom dozvoljeno ono što nije punoljetnom i pametnom.

Propis o uzimanju naknade iz ove vrste takmičenja:
a) Nema smetnje ukoliko naknada/nagrada dolazi od halife.
b) Da ulog dolazi od obje strane – ovo je zabranjeno, jer je dozvoljeno samo prema onome kako je to Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, ograničio.
c) Da dolazi od neke treće osobe. Veći broj islamskih učenjaka to zabranjuje zbog prethodnog hadisa. Ibn El-Kajjim kaže da ovakva takmičenja u malom obimu podstiču na pretjeranu sklonost njima. Međutim, ispravnije je mišljenje da je dozvoljeno, jer ukoliko je dozvoljeno primiti naknadu od imama, kao treće osobe, dozvoljeno je primiti je i od bilo koje druge strane koja direktno ne sudjeluje u takmičenju.
d) Da naknada dolazi od jednog takmičara. Ovakav postupak je bliži zabrani nego dozvoli analogno gledajući prethodni slučaj.

Priredio: Emir Demir, prof. fikha

————-
Preuzeto sa stranice https://minber.ba/category/fikh/