PROPIS DRŽANJA PTICA U KAVEZU, RIBA U AKVARIJUMU I SLIČNO

Alejkumusselam.

Držanje i zatvaranje ptica u kavezu, riba u akvarijumu, raznih vrsta životinja u zoološkim vrtovima i slično radi uživanja u gledanju istih, uživanja u njihovim glasovima, upoznavanju i slično, to je pitanje oko kojeg učenjaci ovog Ummeta imaju podijeljeno mišljenje.

Prvi stav učenjaka je da u tome nema smetnje ako se ispune određeni uvjeti. Ti uvjeti su: da uživanje u tim životinjama i vođenje brige o njima ne odvode od izvršavanja vadžiba, da ih vlasnik uredno hrani, poji i čini sve što je potrebno za njihov normalan život.
Na ovom stavu su od prvih učenjaka hanefijski učenjak Siradžuddin El-Gaznevi i šafijski učenjak El-Kaffal, azharski muftija ‘Atijje Sakr, a od savremenih Bin Baz, Ibn ‘Usejmin, saudijski muftija Abdulaziz Ali Šejh i Muhammed Muhtar Šenkiti.

Argumenti na kojima zastupaju svoj stav su sljedeći:
Hadis mutefekun alejhi (Buharija i Muslim) od Ibn Omera, radijallahu anhuma, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Kažnjena je žena zbog mačke. Držala ju je zatvorenu sve dok nije umrla, pa je zbog nje ušla u Vatru. Nije ju nahranila i napojila kad je već zatvorila, niti ju je pustila da jede gmizavce i insekte po zemlji”. A u rivajetu od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, kojeg bilježi Muslim je došlo: “Ušla je žena u Vatru zbog mačke. Držala ju je svezanu sve dok nije umrla od gladi, niti ju je nahranila niti pustila da jede gmizavce i insekte po zemlji”. Kaže Bin Baz: “Hadis ukazuje na to da je žena hranila i pojila mačku uz njeno zatvoranje ne bi bila kažnjena”.

Drugi dokaz im je vjerodostojan hadis, takođe mutefekun alejhi, kojeg prenosi Enes, radijallahu anhu, u kojem je došlo da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao njegovom (Enesovom) malom bratu: “O Ebu ‘Umejr, šta je uradio Nugajr (mala ptica)?”. On je imao malu pticu manju od vrapca, držao ju je zavezanu i igrao se sa njom. Kaže Muhamed Muhtar Šenkiti: “Pitao ga je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, šta je radila mala ptica i nije ga ukorio za njeno zatvaranje, što znači da sve dok je hrani i vodi o njoj računa, ne uznemirava je i ne kažnjava, da je dozvoljeno njeno zatvaranje i da u tome nema smetnje”.

Treći dokaz je kijas (analogija) na domaće životinje koje se vežu i zatvoraju, pa kao što njihovo zatvoranje nije haram tako i zatvaranje ptica, riba i ostalih životinja nije zabranjeno.

Drugi stav učenjaka je pokuđenost tog djela.

Ovo je stav hanefijskog učenjaka Ibn ‘Abidina a hanbelijski učenjak Ibn Muflih navodi da je ovo rivajet hanbelijskog mezheba.

Oni zasnivaju svoje mišljenje na gledanju u smisao i potrebu takvog djela. Pa kažu da držanje i zatvaranje ptica u kavezu nije od stvari za kojima insan ima potrebe u životu, nego je to više vid oholosti i posljedica lagodna života.

Dok je sa druge strane zatvaranje tih životinja u suštini mučenje istih.
Treći stav učenjaka je zabrana.

Na tom stavu je hanbelijski učenjak Ibn ‘Akil koji pripisuje ovaj stav hanbelijskim učenjacima. Takođe, ovaj stav žestoko zastupa savremeni učenjak Abdulkerim El-Humejd koji je napisao kraću knjižicu o zatvaranju ptica u kaveze u kojoj brani ovaj stav i ogovara onima koji su to dozvolili. On takođe pripisuje ovaj stav Es-Sefariniju.

Dokazi sa kojima brane svoj stav o zabrani su:

Prvo – da je ovo djelo maloumnost, te da ono u sebi sadrži mučenje životinja.

Drugo – da je to činjenje zuluma zatvorenim životinjama koje su stvorene da žive na slobodi.

Treće – hadis od Ibn Mes'uda, radijallahu anhu, u kojem kaže da su bili na putovanju sa Allahovim Poslanikom, sallallahu alejhi ve sellem, pa je se on izvojio zbog neke potrebe, a mi smo vidjeli pticu sa dva mladunćeta, pa smo uzeli njena dva ptičeta. A onda je ptica suštala i dizala raširenih krila iznad zemlje. Došao je Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, i rekao: “Ko je nju učinio nesretnom zbog njene djece? Vratite joj njenu djecu …”. Bilježe ga Ebu Davud, Buharija u “El-Edebu el-mufred” i Hakim , a Nevevi u “Rijadus-salihin” (367) i Albani u “Slisiletis-sahiha (798) su ga ocijenili vjerodostojnim.

Četvrto – priča koju spominje Ebu Nu'ajm u kojoj se navodi kako je Sufjan Es-Sevri (tabitabi'in koji je bio emurul-mu'minin u hadisu) bio u gostima kod Ebu Mensura i kada je vidio kod njega slavuja koji je bio zatvoren u kavez kupio ga od njega, a zatim ga pustio na slobodu.
Komentar: Ono sa čime se možemo složiti u dokazima drugog i trećeg mišljenja je da je zatvaranje životinja u kaveze koje je popraćeno sa nehranjenjem i nepojenjem da je to zaista mučenje i činjenje zuluma istim. Međutim, samo zatvaranje nije okarakterisano od strane Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, ni mučenjem niti zulumom. Takođe, nazvati ovo djelo maloumnošću je upitno.

Hadis Ibn Mes'uda, radijallahu anhu, koji govori o razdvajanju mladunćadi ptice od njihove majke te nije vezan za temu. A priča o Imama Sufjana Sevrija i njegovom oslobađanju slavuja ne upućuje na zabranu zabranu zatvaranja ptica u kavez, a i da upućuje sam postupak Imama Sufjana nije dokaz u Šerijatu koji smo dužni slijediti, nego bi i on sam trebao imati dakaz kako bi ga u njemu slijedili.

Odabrano mišljenje, nakon gore izloženog, je dozvola držanja i zatvaranja ptica u kaveze, riba u akvarijume, raznih vrsta životinja u zoološkim vrtovima i slično radi uživanja u gledanju istih, uživanja u njihovim glasovima, upoznavanju i slično, uz ispunjenje šartova. Dokaz za to su dva vjerodostojna hadisa. Prvi koji govori o ženi koja je kažnjena zbog zatvaranja mačke koju nije hranila i pojila niti je pustila da se sama hrani. A drugi u kojem je odobravanje od strane Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, postupka Enesovog, radijallahu anhu, brata Ebu ‘Umejra u njegovom vezanju i poigravanju sa malom pticom Nugajr. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com